Rayonhoofden bij de kachel
Dit seizoen geen Elfstedenkoorts

Februari 2021


Bruggetje na bruggetje is het bukken en op elk bruggetje staan tientallen, soms wel honderden mensen. De wind blaast je als een dolle vooruit en het is ijzig koud, maar die kou voelen de rijders niet. Voor de deelnemers aan de laatste Elfstedentocht in 1997 was het kikken, euforisch om dit nog een keer mee te maken en om daar zelf onderdeel van te zijn. Maar afgelopen week werd er op voorhand een streep gezet door alle sportieve aspiraties voor dit seizoen: hoe hard het ook vriest, een Elfstedentocht komt er niet! Maar wat betekent dat voor al die potentiële deelnemers?
De Elfstedentocht is een evenement dat zowel in Nederland als daarbuiten sterk tot de verbeelding spreekt. De heroïsche strijd op het ijzig koude ijs ver in de vorige eeuw, kennen we nog van oude archiefbeelden. Dichterbij in 1985 en 1986, later ook nog in 1997, maakten telkens zo’n 16000 deelnemers dit zelf mee, voor een groot deel als recreatief deelnemer. Maar hoe je het ook went of keert, een schaatstocht van 200 kilometer bij een ijzige kou is geen sinecure. Het is een sportieve inspanning waar je zeker voor moet trainen. Omdat dat trainen vaak een kwestie is van jaren (veelal op de overdekte ijsbanen) zijn veel schaatsers daar al langere tijd mee bezig. Een streep door het evenement voor dit seizoen, heeft ongetwijfeld ook gevolgen voor de motivatie om ervoor te blijven trainen.
Rayonhoofden
Een van de meest opmerkelijke gebeurtenissen áls het nog eens een graadje vriest, is de speculatie of de Rayonhoofden al bij elkaar komen. Voor de route langs de Elfsteden zijn in totaal 22 Rayonhoofden verantwoordelijk voor een eigen stukje van de route en het besluit over het al of niet doorgaan van een tocht, wordt altijd door de voorzitter (op dit moment Wiebe Wieling) genomen na het raadplegen van de Rayonhoofden. De speculaties of de Raonhoofden al bij elkaar zijn geweest, doet menig schaatshart sneller kloppen en daarnaast is het op velerlei gebied een eigen leven gaan leiden. Maar wie zijn die Rayonhoofden eigenlijk? Ik denk aan doorgewinterde roodkoppige friezen, met een rode kegel op de top van hun neus. Mogelijk is die kegel het gevolg van de Friese graanjenever, maar het zou ook zo maar van de kou komen. Ik probeer me dan voor stellen hoe elk van die mannen (nog nooit gehoord dat het ook een vrouw kan zijn) elke avond het weerpraatje van Piet Paulusma analyseert en het resultaat vervolgens op het deel van zijn route projecteert. En elke dag dat het langer en strenger vriest, loopt de spanning verderop, neemt de schaatskoorts toe en groeit de rode kegel.
Maar dat vooruitzicht is nu in één keer weggevaagd. In een jaar waarin we het toch niet van perspectief moeten hebben en waar de goede vooruitzichten schaars zijn, is nu zelfs dat plezier ontnomen. Met één uitspraak aan het einde van een nieuwsuitzending werd het nieuws zo maar de wereld in geslingerd en over de hoofden van al die Elfstedenrijders uitgestrooid.
Ook in de regio Hilvarenbeek heeft dit voor diverse sporters gevolgen. Een exact aantal Elfstedenrijders met een geldige startkaart in de gemeente Hilvarenbeek is er niet, maar het zijn er mogelijk een tiental. Mannen, maar ook vrouwen, want wie kent niet het verhaal van Marion Kluitmans die in 1997 op magistrale wijze de finish in Leeuwarden wist te bereiken. Of het verhaal van toen Esbekenaar Maarten den Engelse die in 1985 op 18-jarige leeftijd gewoon naar het station in Tilburg reed, waar de startkaarten toen nog gewoon te koop waren, waarna hij meteen naar Friesland af mocht reizen om te starten. Het was voor hem destijds geen makkelijke tocht, maar hij reed hem wel uit!
Bij de voorbereidingen van het schaatsen van tochten speelt ijsclub de Flaes onmiskenbaar een belangrijke rol. De club, die al in 1933 opgericht werd, zorgt voor het openstellen van het ijs op het grootste natuurven in de regio en ook al kunnen ze daar zelf het ijs niet maken, ze zorgen er wel voor dat er alles in goede banen loopt als het zover is.
Maar natuurlijk weet ik als elke Nederlander van het opwarmen van de aarde en de schade die wij op dit moment met alle wereldburgers aan de natuur aanbrengen. We verstoken véél te véél fossiele brandstoffen en in feite zijn er gewoon veel te veel mensen. De aarde kan dat niet meer absorberen, er zijn nog te weinig bomen om al die co2 weer in zuurstof om te zetten. Tel dan ook nog een aantal klimaatontkenners mee, waaronder niet de allerminsten zoals de presidenten van de VS en Brazilië en je kunt op je vingers natellen dat dit niet goed blijft gaan.
Maar de Elfstedentocht van het komende jaar wordt niet afgelast omdat er geen ijs ligt, nee, nu gaat hij niet door omdat het niet te handhaven is om op anderhalve meter afstand van elkaar te blijven en om de groep tot dertig te beperken. Mocht er nog eens een Elfstedentocht plaats gaan vinden, dan kan er op drie miljoen mensen in de provincie Friesland gerekend worden. Het zou een feest zonder weerga zijn, een feest waarvan je vrijwel zeker weet: dat gaan we nooit meer meemaken.
Maar goed, de echte diehards zeggen nog steeds: elke dag komt de volgende Elfstedentocht een dagje dichterbij, en misschien hebben ze wel gelijk!.
Maar nu hij ook dit jaar zeker niet doorgaat kan ik eraan toevoegen: de kans dat ik hem ooit rijd wordt ook elke dag een stukje kleiner.
IJs en weder dienende.
Of zoals een Brabantse weerprofeet zei: Als de corona er nog is in november, wordt het geen Elfstedentocht in december.