Grootschalig geuronderzoek
Weinig overlast varkensstal

December 2024



Om te weten hoe de luchtkwaliteit rond een veebedrijf ervaren wordt, vond er een uitgebreid geuronderzoek plaats rond een varkenshouderij in Hulsel. Het RIVM die het onderzoek uitvoerde, meldde afgelopen week dat er opvallend weinig hinder ervaren werd rond het onderzochte bedrijf.
De ochtendmist trekt langzaam op, maar de omgeving blijft grauw. De herfstlucht geeft weinig licht, maar de temperatuur doet nog niet bepaald winters aan. Langs de oever van de Raamloop in Hulsel doemt een gebouw op zoals we dat heden ten dage kennen als een moderne varkenshouderij. Onder de grijze golfplaten zien honderden, zo niet duizenden biggen het levenslicht: Welkom op het Brabantse platteland
Is er effect van veehouderijen op de luchtkwaliteit en zo ja: hoe groot is dat effect? Om dit te weten werd er uitgebreid gemeten rond één specifieke boerderij. Het ging hierbij niet alleen om de concentratie van luchtverontreinigende stoffen, maar ook om de geurbeleving van omwonenden.
Voor het onderzoek werd de lucht gemeten op het erf van de veehouderij, maar ook bij mensen die daarbij in de buurt wonen. Hierbij is naar zowel de gemiddelde luchtkwaliteit gekeken, als naar pieken in luchtvervuilende stoffen. De resultaten zijn vergeleken met de luchtkwaliteit op een plek  in een gemeente met veel (Deurne) en weinig (Heeze) veehouderijen in Brabant.
Het resultaat
De uitkomsten van de metingen verrasten niet alleen de onderzoekers, ook de deelnemende buurtgenoten en wellicht ook de boer zelf: er was geen effect te zien van de veehouderij op de luchtkwaliteit bij omwonenden. Waarschijnlijk heeft het bedrijf daar wel invloed op, maar dat effect was niet te onderscheiden van het effect van andere bronnen in de directe omgeving en verder weg. Op basis van deze metingen op en rond het bedrijf zijn er daarom geen algemene conclusies te trekken.
In Hulsel is ook onderzocht hoe omwonenden hun verdere leefomgeving ervaren, al moet gezegd worden dat er voor dit onderzoek maar weinig mensen aan deelnamen waardoor over hun beleving geen harde conclusies zijn te trekken. De deelnemers gaven aan dat ze hun gezondheid en de leefomgeving meestal als goed waarderen. Verschillende bewoners meldden regelmatig geur van stallen en geluid van wegverkeer waar te nemen, maar ze meldden vervolgens hier weinig ernstige hinder van te ervaren.
De gemeten concentraties ammoniak zijn laag, maar zorgen er wel voor dat er meer fijnstof in de lucht zit. Veel fijnstof in de lucht vergroot de kans op hart-, long- en vaatziekten. Het is niet te zeggen of de hoeveelheid fijnstof in dit gebied hoger is dan de advieswaarde van de Wereldgezondheidsorganisatie voor luchtkwaliteit. Daarvoor duurde het onderzoek te kort, dan zou er minimaal een jaar moeten worden gemeten.
Verder is op plekken in de gemeenten met veel en weinig veehouderijen gekeken naar de hoeveelheid endotoxinen in de lucht; kleine stukjes celwand van bacteriën. Zij kunnen ook klachten aan de luchtwegen veroorzaken. De concentraties zijn op de gemeten plekken lager dan de advieswaarde van de Gezondheidsraad.
Het RIVM en de GGD die het onderzoek uitvoerden, hielden voor het onderzoek contact met het Regionaal Meetnet lucht & geluid Zuidoost-Brabant.
Welke conclusies nu aan het onderzoek en de resultaten gekoppeld kunnen worden is nog niet duidelijk. Door de ligging van de stal ten opzichte van het dorp Hulsel hebben die inwoners pas lucht van de betreffende boerderij als de wind geheel uit het zuiden waait. Maar de meeste wind komt in deze omgeving nog altijd vanuit het Zuidwesten en gaat dan aan het grootste deel van het dorp voorbij. Daarnaast speelt mogelijk ook mee dat het merendeel van de Hulselnaren al van jongsaf op het platteland woont, waardoor ze al ruim gewend zijn aan de geur. Door tal van maatregelen zoals bedrijfsverplaatsingen uit de dorpskern, is de ergste geurhinder vaak al eerder weggenomen. Wat wel een rol speelt is de groei van de schaalgrootte van de gemiddelde boerderij, zoals ook van het bedrijf in Hulsel. Daar hangt dan weer van af hoe de agrariër omgaat met geurverlagende effecten zoals luchtwassers. De uitkomsten van het onderzoek lijken wel aan te tonen dat deze varkenshouder daar goed mee omgegaan is.