Toon en Cisca van Dongen
Kent u ze nog?
‘Efkes buurte’
In deze rubriek in Steen voor Steen komen de oudste inwoners uit een van de kernen aan bod. Harrie Wenting gaat op bezoek op plaatsen waar de koffie al klaar staat nog voordat je er goed en wel zit. ‘Efkes buurte’ is vooral terug kijken naar vroeger. Graven in de herinneringen levert vrijwel altijd leuke details op. Wie kent die mensen nog, waar kwamen ze vandaan en wie vertelt later hun verhaal verder?Hier het verhaal van Toon en Cisca van Dongen. Ze boerden op de Heikantsebaan in het buurschap Braakhoek in Lage Mierde maar wonen nu al weer enkele jaren in ’t durp, eerst in de Seradellenhof en nu in Lindenhof om precies te zijn.Praten met Toon (86) en Cis (80) verveelt nooit want ze weten zich alles nog zo goed te herinneren.
Oorlogsbruid
Het is van alle oorlogen dat er vriendschappen en zelfs huwelijken ontstaan. Toch weten maar weinigen uit hun omgeving dat de Van Dongens door de oorlog in de Mierden terecht kwamen: we hebben het dan over de eerste wereld-oorlog (1914-1918). Tontje van Dongen (de vader van Toon) kwam vanuit Oosterhout en was in 1916 als dienstplichtige gelegerd in Reusel. Hij was daar ingekwartierd bij Nol Zak en kwam daar Marie Coolen tegen. Beiden waren ze van boeren-komaf en het klikte al vrij snel tussen de twee. In 1919 trouwden ze waarna ze naar Oosterhout vertrokken waar Tontje zijn bestaan als jonge boer op probeerde te bouwen.
10-De ouders Antonie (Tontje) van Dongen en Marie Van Dongen-Coolen
In Oosterhout hadden ze een klein lapje eigen grond en veel pachtgrond. Toen de pacht terug liep gingen ze verder kijken. Via Marie kenden ze Janus van Rijthoven in Lage Mierde, hij tipte het jonge paar dat er aan de Braakhoek een oud boerderijtje te koop kwam.
Van klaaiboer naar Haaiboer
Aan de braakhoek stond een oud vervallen boerderijtje van Chris van Gorp en An Paridaans. Het stel had geen opvolger dus er kwam ruimte voor nieuw bloed: dat werden Teuntje en Marie van Dongen die toen al hun eerste kinderen bij zich hadden: Jan, Janus en Cor. In Lage Mierde volgden er nog twee koters: Toon en Lies werden op d’n Braakhoek geboren.Het boerderijtje was een oud bouwwerk dat wat verder van de weg af stond. Het stond tussen de huidige woning Heikantsebaan 2 en Braakhoek 2 (tussen het huidige woning van Christ v Dongen en Jan Verdaat). De grond rond de woning bestond uit weiland en bouwland en er was veel versnippering van kleine percelen. Bijna de helft van de grond bestond uit brede houtwallen.
Toon met zijn vrienden uit Lage Mierde. Achteraan vlnr: Frans Waterschoot, …Schoofs, Jan Laureijs, Chef Laureijs en Jan van Dongen. Vooraan Piet Panken, Janus van Dongen en Toon van Dongen.
Toon (geboren in 1925) had twee broers boven zich en had daarom weinig perspectief om zelf boer te worden. De oudsten uit het gezin namen het meestal van pa en ma over, hij zou waarschijnlijk iets anders moeten zoeken.Maar hoe anders zou het verlopen. Toon daarover:‘Onze Jan ging in 1946 als militair naar Indië en toen hij terug kwam ging hij liever in de bouw werken. Hij werd timmerman en nog later kwam hij in de Limburgse mijnen te werken. Onze Janus koos ervoor om Pater te worden maar dat was geen lang leven beschoren. Hij kreeg de kans om een opleiding te gaan volgen en kwam bij Philips terecht. Toen was ik de daarop volgende die boer kon worden: die kans heb ik niet voorbij laten gaan. 
de familie poserend voor broer Janus zijn auto.staand vlnr: broer jan, moeder Marie met een kleine van Jan, Maria de vrouw van Jan, zus Lies van Dongen, de vader van Maria, opa |Tontje. Gehurkt: broer Janus, onbekend en Toon.
Toch hing het boeren van Toon lang aan een zijden draad: vader Tontje zag er geen heil in het boerenbedrijfje over te doen aan zijn zoon als die geen vrouw gevonden had. Ja, die vrouwen….
Een van de negen
In zijn vrije tijd maakte Toon graag fietstochten, meestal eindigde de rit bij een familie waar dochters in overvloed waren. Zo hadden ze bij de familie Habraken in Hilvarenbeek wel negen dochters. (!) Toon ging er vanaf 1952 regelmatig op bezoek.
Dré Michels, de zwager van Cisca met haar broer Frans en zus Rietje bij het melken van de koeien
Er werd gebuurt en bij de kachel kwamen veel spannende verhalen los. Maar hoeveel verhalen er ook verteld werden, de vonk sloeg nooit over, daar boven de kachel.‘Tot het Diessen kermis was,’ vult Cisca aan. Het was augustus 1956 en we waren samen met Toon en zijn vrienden naar Diessen kermis geweest. Ik durfde niet alleen naar huis en Toon bood aan mij naar huis te brengen. Toen kon ik niet meer om hem heen. Ik heb hem eens diep in de ogen gekeken en toen sloeg de vonk wel over. Negen maanden later waren we al getrouwd.
Toon en Cis stappen in het huwelijksbootje. Het bruidsmeisje is Maria, de dochter van Jan van Dongen.
het bruidspaar met hun beide ouderparen. Links de ouders van Cicka Christianus Habraken en Anna Habraken-De Laat. Rechts Marie en Teuntje van Dongen.
het huwelijksfeest vond plaats in de koeienstal van de familie Habraken in Beek.
Bruidje tussen de koeien.
Een vrouw gevonden oké, in Lage Mierde gaan wonen waar inmiddels een moderne woning was gebouwd kon ook nog. Maar waar moest er gefeest worden bij het huwelijksfeest? ‘Gewoon in de koeienstal,’ lacht Toon. ‘Dat was in die tijd gewoon. De stal kreeg een poetsbeurt en er werden tafels op schragen ingezet. Er werd veel gedanst en we hadden er veel plezier.’Het jonge paar kreeg na het trouwen slechts een deel van de woning aan de Heikantsebaan tot hun beschikking. Omdat ook pa en ma, Janus en Lies erbij woonden kregen Toon en Cisca enkel de keuken en één slaapkamer tot hun beschikking. Na twee jaar verhuisden de anderen naar de Hooge Mierdseweg zodat Toon en Cisca hun gezin uit konden breiden.
4-Toon in zijn jonge jaren met de Belse knol
Het was hard werken met weinig middelen,’ ‘zegt Toon als hij terug denkt aan die periode. ‘We hadden grond in de Beken, bij de biehal en verder in de richting van de Couwenberg. Kleine stukjes grond die nog steeds erg versnipperd waren. In het begin hadden we een zeug maar we moesten zorgen dat die in de winter geen biggen kreeg, de kans dat ze van de kou dood gingen was te groot. Ik had een Belse knol waar ik goed mee kon ploegen, melken deden we samen met de hand.’Cisca pakte flink mee aan, ook toen vanaf 1958 de kinderen kwamen. Tonnie (Toon jr) , Chris, Jeroen en later nog Annemarie.
Cisca leert haar oudste, lopen.
Het was een periode dat de combine en de hooipers nog niet beschikbaar waren voor de Kempische boeren. Het leven was sober maar de Van Dongens waren er mee tevreden. ‘We deden alles samen,’ blikt ook Cisca terug. ‘Ik weet nog dat we met zijn tweeën een stromijt zetten. Dat waren mooie tijden. Hard werken maar je had vooral elkaar. Weinig luxe maar in die soberheid was je zo op elkaar aangewezen dat je daar verder niet over nadacht. Ik weet nog dat ik de ene dag boven op de kar stond om het stro op te stapelen, de volgende dag beviel ik van onze Chris. Pas toen eind jaren zestig de ruilverkaveling kwam kregen we het wat makkelijker.’
Melkmachine
Toen Toon zijn eerste melkmachine kocht was dat een hele openbaring. De mechanisatie bracht luxe, ook bij de Van Dongens op de Heikantsebaan. De koeienstal werd uitgebreid en de melkveestapel groeide in korte tijd van 6 naar 25 koeien. ‘Boeren tot ver in de omtrek kwamen naar onze stal kijken. Iedereen vond hem modern, we waren er heel content mee,’ zegt Toon.Hij had lange tijd de hoop dat een van zijn jongens de boerderij over zou nemen maar toen dat niet gebeurde keek hij verder. ‘We besloten een deel van de grond te verkopen en naar het dorp te verhuizen. Het zou de jongens meer ruimte geven, Toon jr en Chris betrokken beiden een deel van de woning.Intussen hadden zowel Toon als Cisca nieuwe hobby’s gekregen. Toon werd lid van gilde St Sebastiaan en Cisca ging dansen.
Toon met zijn gildenbroeders Henk van Stokkom, Jan Paridaans en Janus Smits.
‘In het begin wou ik dat onze Toon mee ging maar ik merkte al snel dat het helemaal niets voor hem was. Ik zei toen blijfde gij maar gewoon thuis, ik gaoi wel aalleen. Dat heb ik toen gedaan en zo doe ik het nu nog. Ik ben dan wel tachtig maar ga nog wekelijks dansen. Ik kan daar ontzettend van genieten. We dansen dan de foxtrot en de tango, maar ook het cowboydansen is ontzettend leuk. De mannen komen mij halen en als er een tekort is aan mannen dansen de vrouwen gewoon met elkaar.’Toon kan er zich niet veel bij voorstellen. Hij is nuchter en leest liever de gemeenteberichten. Dan kijkt hij waar er ergens vergunningen afgegeven zijn en vervolgens fietst hij langs die locatie. ‘Gewoon een beetje bijhouden wat er gebeurd in het dorp,’ zo noemt hij het.Toen Toon een tijd terug gehuldigd werd omdat hij veertig jaar lid van het gilde was, was dat een hoogtepunt.Maar wat zijn hoogtepunten?Tevreden mensen die Lage Mierde als hun thuis hebben. Toon zag een van zijn zussen naar Australië verhuizen nadat haar liefde hier gestrand was. Zus Cor bouwde daar een nieuw leven op, vond haar Bob en kreeg twee zonen. Toon en Cisca kwamen er nooit toe om er heen te gaan.Toon, die dit voorjaar zijn 86-ste verjaardag vierde, voelt zich nog erg gezond, maar dat wil niet zeggen dat hij zich op zijn borst mag kloppen. Hij kreeg het aan zijn rikketik en moest een zware hartoperatie ondergaan. Het liep allemaal goed af en als een echte van Dongen klopt zijn hart weer in zijn sterke borstkas. Hij vertegenwoordigt nog steeds de roemrijke familie uit het land rond Dongen en Oosterhout, het familiewapen waarvan een tegeltje in huis hangt, verteld voor een deel dit verhaal.
Met hun vier kinderen en zeven kleinkinderen prijzen ze zichzelf gelukkig. Goed eten vinden ze belangrijk, van het leven moet je genieten en er niet bij gaan zitten treuren. ‘Eigenlijk moet je gewoon elkaar jong houden’ zegt Toon.’
de vier kinderen van Dongen op volwassen leeftijd.
Cisca kijkt hem aan en kan er wel om lachen. Ze hebben nu een kleine woning in huize Lindenhof en genieten nog elke dag van het leven.Als buiten het zonnetje ook maar even schijnt pakt Ton weer zijn fiets om door de straten van Hooge mierde, Lage Mierde of Hulsel te rijden. Cisca houdt al het familie-gebeuren nauwgezet bij. Ze weet alles van de school van de kleinkinderen en ze voelt zich nog meer dan jong. ‘Ja, wat is oud. Ons moeder werd 104 jaar oud en al mijn acht zussen zijn er nog. We gaan gewoon door met van het leven genieten want meer is er toch niet. Toch?
Toon fiets zijn dagelijkse rondje door het dorp