Met kerstmis 2016 op Kempen-tv: het verhaal van Sjef van Avendonk. Hij was vader, boer, superopa en wat al niet meer. Maar vooral ook: mijn opa.

HW

voor de kerstuitzending van Kempen tv met het vertel-verhaal: www.kempentv.nl/

klik op kerst 2016, het verhaal begint na 1.44

In 1988 werd er in Bladel aan Zwartakkers een boom geplant.

Sjef van Avendonk, op dat moment 83, plantte die boom en zette er een bordje bij:

Vruuger hier begonnen

Deze grond zelf ontgonnen

Een boom als teken

Dat het land wortelt in deze streken

Om te weten wie Sjef van Avendonk was gaan we terug naar het eerste deel van de vorige eeuw.Bladel was een klein Kempisch dorp met nog veel onontgonnen, gebied net buiten de kern.De in Moergestel geboren en in Bladel opgegroeide Sjef liet zijn oog vallen op een ruig gebied, dat nu bekend staat als de Zwartakkers. Het gebied werd in de volksmond De Speelman genoemd en de boerderij die er bouwde kreeg ook deze naam.Hij begon er niet alleen, want in Drika Fiers had hij een Bladelse getroffen die ook van aanpakken wist. Een verharde weg lag er nog niet, maar dat het vruchtbare grond was zou hij snel merken.In 1932 werd hun eerste kind geboren en daarna kwam er elk jaar eentje bij. De jaren dertig staan  bekend als de crisisjaren en op de schrale zandgronden was die crisis zeker voelbaar.Sjef deed er net als veel andere kempenaren uit die tijd, alles aan om de monden in het groeiende gezin te voeden.

Het was het jaar 1941. Een koude winter, het jaar van de zevende Elfstedentocht.

In Nederland werd een nieuwe wet ingevoerd: de kinderbijslagwet.Probleem echter: het was pas vanaf het tweede kind en dan  enkel ook nog voor loontrekkenden.

Sjef pijnigde zijn hoofd hoe hij alle monden van zijn inmiddels 8 kinderen kon voeden.Hij had al vele hectare woeste grond rond zijn nieuwe boerderij ontgonnen. Hij was vooruitstrevend en stond open voor vernieuwing. Maar ja: elk jaar een kleintje erbij.De nieuwe wet leek hem niet veel op te leveren als kleine zelfstandige en met het naderen van kerstmis 1941 dreigde er een vroege hongerwinter.

De witte sneeuw lag wel een halve meter hoog. Voor de kinderen veel speelplezier, maar voor Sjef en Drika zware tijden.Op een van de donkere avonden zaten ze samen rond de kachel. De kinderen boven in bed, met vieren op één slaapkamer dicht tegen elkaar aan. ‘Ik ga gewoon tijdelijk bij de gemeente in dienst,’ stelde Sjef aan zijn Drika voor. ‘Dan kun jij hier thuis met de kinderen de koeien melken en zo halen ook wij die nieuwe kinderbijslag binnen.’Zo gezegd zo gedaan.

De gemeente Bladel zocht werkvolk om de voorbereiding te doen voor verharding van de Zwartakkers. Het groeiende buitengebied vroeg om een verharde weg en Sjef was daarbij.Het was hard werken: met paard en kar de grond verplaatsen voor de aanleg van de weg.Maar kort voor de kerst kwam de eerste afrekening van de kinderbijslag.De opzet was geslaagd.Toen Sjef op kerstavond met al zijn kinderen naar de nachtmis liep, hadden ze allemaal nieuw klompen aan hun voeten. Drika had voor iedereen al een paar warme sokken gebreid.

Zo werd kerstmis 1941 een feest dat warmte bracht ondanks de vreselijke koude winter.

Brabant heeft met veel succesvolle bedrijven een belangrijk deel aan de groei van onze economie. De Kempische mens is ondernemend en in de vorige eeuw werd een generatie arbeiders geboren die bijdroeg aan de ontwikkeling in De Kempen.

Aan de Zwartakkers in Bladel was boerderij De Speelman van Sjef en Drika van Avendonk inmiddels uitgeroeid tot  16 kinderen.

Door zich met regelmaat te verhuren aan de heidemij en de gemeente kwam er af en toe extra brood op de plank. Maar het bleef sappelen op de schrale zandgronden.

Als savonds de tafel vol zat en Sjef keek de kring rond, dan vroeg hij zich af hoe hij die monden kon blijven voeden.Er waren al enkele keren mannen aan de deur geweest die vroegen of hij een centje bij wou verdienen. Het ging om kleinschalige smokkel. Boter en vlees verkopen aan de Belgen.Wachtmeester van Veldhoven was de Bladelse commies en hij wist dat veel boeren benaderd werden door de Belgen.

Zo kwam hij regelmatig ook bij Sjef langs om te kijken of er niet gesmokkeld werd.

Sjef kon er later bij een borreltje nog jaren over vertellen.

Voor in de goei kamer zat de commies aan een borreltje en daar werd er over koetje en kalfjes gebuurt. In de schuur, aan de achterkant van de woning, zaten op datzelfde moment een aantal Belgen, te wachten tot de kust vrij was.‘Ik had een zwart varken staan. Dan ging het niet om zijn huidskleur. Het varken stond niet geregistreerd en de Belgen wilden er een goede prijs voor betalen. Een goede kennis van mij werkte als slager en hij zou dat varkentje wel even wassen. Maar terwijl Drika telkens het borreltje nog een keer volgoot, werd het buiten kouder en kouder. Sjef had in zijn kast ook nog tabaksbonnen liggen, een reden te meer om de commies te vriend te houden.Eindelijk, het werd al avond, stapte van Veldhoven weer op zijn fiets.

Sjef en de slager gingen behoedzaam te werk, het vlees ging in tassen aan het stuur met de fiets de grens over. Kerstmis 1953 bracht zo toch nog een beetje licht in de duisternis.

Nu is het 2016 en van Sjef van Avendonk zijn er alleen nog de herinneringen.

Hij liet zeventien kinderen en 46 kleinkinderen en meer dan 100 achterkleinkinderen na en de boom die hij in ’88 nog plantte. De Zwartakkers vormde ooit de verbinding tussen de Bladelse kern en het westelijke buitengebied. Maar de tijd staat niet stil en het komende jaar wordt er daar een nieuwe randweg aangelegd. Dan komt de boerderij van De Speelman weer wat dichterbij het Bladelse centrum, een centrum dat net zo groeide als Sjef Zijn gezin .

Sjef van Avendonk. Een Bladelse mens, een Kempische mens.

wil je Sjef zijn eigen verhaal horen vertellen?

kijk dan bij  Youtube op sjefvanavendonk