Onbekende soldaat krijgt een gezicht
Pete Mansell voor het eerst bij grafVernon James John
Oktober 2019
Pete Mansell bij het graf van zijn oudoom Vernon
Aan de bevrijding van Hilvarenbeek in oktober 1944, ging een zware strijd in Reusel vooraf. Tientallen burgers en soldaten lieten daar het leven om te bereiken dat de Duitsers terug gedreven werden. Tot nu toe was van iedereen bekend hoe het met hem of haar afgelopen was: op één uitzondering na. In Reusel op het kerkhof stond tot deze week de grafsteen voor een onbekende soldaat.
De bevrijding van Zuid Nederland, ingezet met de operatie Market Garden, is al vaak op tal van manieren verteld en weergegeven. De ooggetuigen van toen die het nog kunnen vertellen, zijn 75 jaar later nog maar dun gezaaid, waardoor nabestaanden vaker de gesprekspartner en de verhalenverteller zijn. In de loop der jaren zijn veel soldaten van weleer en hun nabestaanden al vaak in deze regio op bezoek gekomen, mede door de nooit aflatende initiatieven van museumman John Meulenbroeks uit Hooge Mierde en Ad van Rijswijk uit Esbeek, de man van de pilotenlijn.
Afgelopen week was er weer een bijzondere ontmoeting met nabestaanden toen die voor de allereerste keer het graf van hun oom en oudoom bezochten. Het was het verhaal van het vergeten graf van de onbekende soldaat. De speurtocht naar de naam van deze Engelse soldaat en naar zijn nabestaanden begon al twee jaar terug.
“Aanvankelijk wisten we niet waar we moesten beginnen met zoeken,” blikt Marcel Vosters terug. Hij is een van de drijvende krachten achter de organisatie van de bevrijdingsfeesten Reusel-De Mierden, die ook een memorialtoer en een oorlogsrevue organiseerden.
“Ik wist natuurlijk wel dat ik naar Engeland moest,” blikt hij terug. “Maar hoe groot is Engeland? Omdat we wisten dat het om het vierde bataljon van de Welsh Fuseliers ging, werd de cirkel al kleiner. Zo kwam ik in gesprek met mensen van het museum van de Welsh Fuseliers in Wales en uiteindelijk vervulden zij een cruciale rol in de zoektocht. Zij hielpen mee om de losse eindjes aan elkaar te knopen.”
Toevallig of niet, maar net in Wales was de 51-jarige Peter Mansell ook al een zoektocht gestart naar de broer van zijn grootmoeder. “Het was ons bekend dat Vernon JamesJohn, mijn oudoom, zich als vrijwilliger aangemeld had bij de fuseliers,” zo vertelt hij in het Engels. Het was in dezelfde periode dat zijn broer Hewitt ook dienst nam, maar die wam wel bij een ander onderdeel. Vernon was in het dagelijkse leven kelner en in zijn vrije tijd deed hij aan sporten zoals boksen en rugby. Daarnaast was hij getrouwd en hij had samen met zijn vrouw net een kind.”
Voor Peter en ook de directe familieleden die meezochten, was het geen voordeel dat ze hun oom nooit zelf gekend hadden. Daarnaast waren twee belangrijke bronnen weggevallen (de zoon van Vernon verongelukte) of niet in beeld (zijn vrouw hertrouwde en had geen contact meer met de familie). Wat Peter wel had was het identificatieplaatje van Vernon dat zijn maten uit de oorlog meegebracht hadden. Maar waar was het lichaam van oom Vernon dan begraven?
Marcel Vosters voelde vanuit Reusel dat de cirkel steeds kleiner werd en toen hij uiteindelijk contact kreeg met de Mansells, nazaten van de zus van Vernon, wist hij dat het goed kwam. Hij hoorde toen ook van hen dat grootmoeder in 1944 in één week te horen kreeg dat haar zoons Vernon en Hewitt beiden gesneuveld waren, terwijl in die periode ook nog een dochter in het gezin overleed.
“This a special day for me and my familiy,” zegt Peter Mansell, de neef die zijn oom nooit in levende lijve zag. Samen met enkele tientallen Engelse familieleden was hij te gast bij de Reuselse bevrijdingsfeesten. Ze keken mee naar het vredesconcert The Armed Man dat in de kerk uitgevoerd werd en bekeken de tentoonstelling in het gemeentehuis waar alle gesneuvelden en gevallenen uit Reusel-De Mierden een gezicht kregen. Ze volgden het spoor terug van de gevluchte inwoners die naar Postel en Hooge Mierde gingen. Tussendoor openden ze ook het nieuwe bevrijdingspad mee en er werd een krans gelegd op het graf van Vernon James John.
Peter Mansell is met zijn eigen zoon Vernon, die naar zijn oudoom genoemd is, al weer teruggekeerd naar Wales. Ze nemen de herinnering van Reusel als toenmalig slagveld mee, ook nog beschreven in een boek van Frank-Peter van de Goor. Het graf van hun oudoom laten ze achter in de wetenschap dat dit na 75 jaar onderdeel is geworden van een collectieve herinnering aan een tijd die we niet meer mogen vergeten, maar nooit meer terug willen.
Vernon James John werd 24 jaar, hij liet een vrouw en een kind na