Westelbeerse moord na eeuw weer boven water

 Nieuwjaarskrant Kempenpers, december 2011

Westelbeers – Een jager die een stroper omlegd, op 21 december 2011 is het exact 100 jaar geleden. Frans Kolsters vond de dood toen hij samen met zijn broers een konijntje probeerde te verschalken. De Smoldersen met in hun midden veldwachter Gerard en de jager Toon Smolders schoten op de mannen van Kolsters, waardoor Frans Kolsters met een lading hagel in zijn lijf dodelijk gewond neerviel.

De Smoldersen en die van Kolsters. Twee doodnormale families uit de Beerzen, mensen die elkaar  dagelijks tegen kwamen maar na het fatale voorval kwam dat toch even anders te liggen.

Na de begrafenis van Frans Kolsters werd er een treurwilg geplant als aandenken aan de jongeman en zijn tragische dood, maar bij de jongste omlegging van de Beerze sneuvelde deze gedenkboom. Buurtgenoten zoals Geert Pasmans willen de boom nu herplanten om zo het gebeuren te blijven herdenken. Een terugblik op <I>De zaak Westelbeers<I>.

In deel 1 gingen de broers Tinus, Bert, Frans en Janus Kolsters op weg voor hun strooptocht. De broers Smolders naderden van de andere kant van de Beerze, zij wilden het stropen voor eens en voor altijd een halt toeroepen.

Tinus Kolsters verstijfde toen hij een hand op zijn schouder voelde, zijn drie broers stonden voor hem dus die konden het niet zijn.

Met de brandende lucifer in zijn hand draaide hij zich langzaam om, zijn haren gingen overeind staan toen hij een grote politiepet zag. De drager van de pet keek hem met een grote grijns aan, even gebeurde er niets.

Tinus stond als versteend en kreeg geen geluid over zijn lippen.

Het vuur dat zijn vinger bereikte zette de zaak in beweging. Hij zag een knuppel op zich afkomen maar kon nog net wegduiken en de slag ontwijken. Hierdoor kreeg  zijn broer Janus het hout tegen zijn achterhoofd. Voor Tinus iets kon roepen werd hij zelf tegen de grond geworpen en sprong er een persoon boven op hem. Tinus probeerde hem weg te duwen maar zijn belager zette een stuk hout op zijn keel. Hij greep het hout vast en kreeg grip toen Frans en Janus de aanvaller wegtrokken. Er vielen rake klappen.De Smoldersen mepten er onder aanvoering van Gerard er stevig op los maar toen de mannen van Kolsters van de eerste schrik waren bekomen beseften ze dat ze terug konden slaan, ook zij hadden knuppels bij zich.Bang….

Het schot dat viel veroorzaakte een ongelooflijke stilte. Verschrikt keek Tinus naar Toon Smolders die enkele meters bij hem vandaan stond. Uit de loop van het geweer dat hij in zijn handen had kringelde rook. Hij volgde de loop van het geweer en zag zijn broer Frans ineenzakken.

 De rechtszaak

 Op 14 mei 1912 behandelde de Rechtbank in Den Bosch de Westelbeerse moord op Frans Kolsters.. Er kwamen maar liefst acht getuigen opdraven, waaronder drie doktoren. Ook twee broers van de dader, Gerard en Piet Smolders, werden er aan de tand gevoeld over hun lezing van het voorval, net als de drie nog levende broers Kolsters.
Al direct na de start van het eerste verhoor keken er veel vragende ogen naar de eerste getuige. De arts die de dader kort na het incident gezien had, meldde dat die verwondingen in het gezicht had met  mogelijk een hersenschudding tot gevolg. Toon Smolders gebruikte de suggestie van de arts handig en verweerde zich tegen de tenlastelegging voor de moord. ‘Toen ik thuis kwam merkte ik dat er een hagelpatroon ontbrak,’ zei hij tegen de rechter. ‘Door de hersenschudding kan ik me weinig meer herinneren van die avond.’De verklaringen van de gebroeders Kolsters werden door de officier voor de rechtbank afgedaan als <I>onbetrouwbaar<I>.  Het zou nooit Smolders zijn bedoeling zijn geweest om te schieten, dat het schot toch afging is meer een samenloop van omstandigheden geweest. De enige eis die daarom uitgesproken kon worden was gehele vrijspraak.

De rechter had er nadien weinig moeite mee om dat te bekrachtigen. Hij waarschuwde de broers Kolsters nog om vooral geen eigen rechter te gaan spelen om alsnog hun gelijk te halen.Het laat geen twijfel dat er in hun ogen onrecht werd aangedaan door de schutter niet te bestraffen.  

De nieuwe generatie

 2011- Door het Westelbeerse achterland stroomt nog steeds de Grote Beerze. Het riviertje heeft zijn oorspronkelijke loop terug gekregen na een uitstapje van enkele tientallen jaren over een rechtgetrokken tracé. Het oude bruggetje waar ooit de vier broers Kolsters overstaken is er niet meer, het is vervangen door een nieuwe versie. Jan Kolsters, zoon van Tinus, kent het voorval van honderd jaar geleden uit de verhalen van zijn vader. ‘Hij praatte er niet vaak over, enkel bij bijzondere gelegenheden kwam het ter sprake. Als we s avonds bij de kachel zaten, zat hij in het vuur te staren. Dan begon hij ooit ineens te vertellen. Dat het nooit zijn bedoeling was geweest om de confrontatie te zoeken met die van Smolders en dat hij de afloop erg betreurde.

Van de Smoldersen had hij nadien gehoord hoe het hen vergaan was.  Hoe zij met drie broers op weg waren gegaan, zeker niet met het plan om te schieten.

De Smoldersen waren vertrokken via het voetpaadje achter hun boerderij, daar hadden ze de jongens van Kolsters over het bruggetje horen komen. Pas toen er een lichtbak ontstoken werd hadden ze hen waargenomen. Bij de vechtpartij die volgde waren over en weer stevige klappen uitgedeeld, Tinus en zin broers hadden zich kranig verweerd. Er werd met de knuppels over en weer gericht op het hoofd geslagen, een kluwen van stompende jongemannen.

Zodra het fatale schot ter sprake kwam viel er altijd een stilte, dan leek vader weer bij zijn positieven te komen. Dat was een stukje uit het verhaal dat hij ver weggestopt had in zijn herinnering. Omdat de rechter vrijspraak had bevolen kwam het later nog bij weinig gelegenheden ter sprake.

Altijd als hij er een van Smolders tegenkwam zag hij daar een stukje van Frans, de jongeman die het leven liet door een schot uit een geweer van Smolders.

Als vader Tinus erover vertelde trilden zijn lippen. Jan had nooit door durven vragen, steeds was het hetzelfde deel van het verhaal dat hij gehoord had.

Later, toen vader er niet meer was, kreeg het moordverhaal in Jan zijn herinnering een plekje. Daar ligt het nog, ver weggestopt. Hij heeft er de jongere generatie nauwelijks nog over verteld, wil hen er niet mee lastig vallen, het is ook al honderd jaar geleden. Maar honderd jaar is slechts één eeuw. Als hij hoort dat de gedenkboom herplant gaat worden lichten zijn ogen op. De herinnering aan zijn oom Frans mag levend blijven… 

Geert Pasmans

Als Geert pasmans (52) bewoner van de Voldijnseweg in Westelbeers tot achter in zijn tuin loopt kijkt hij uit op de Grote Beerze. Het restant van de gekanaliseerde versie  van de beek ligt er rustig uit te drogen, het water spettert even verder weer vrolijk meanderend onder het nieuwe bruggetje door.

‘Kijk, hier over de brug liepen de broers Kolsters op de donkere avond precies een eeuw geleden. Je hebt hier geen licht van buitenaf dus als de maan weg is, is het echt aardedonker.”

Als Pasmans in het water staart wordt het even stil om hem heen. Als hij opkijkt ziet hij de plek waar een treurwilg zijn leven leidde, een leven dat begon bij de aanplant ter nagedachtenis aan de dood van Frans Kolsters.

‘Bij de nieuwste natuurontwikkeling heeft niemand het bijzondere van deze boom in het oog gehad,’ ontdekte pasmans. ‘Toch ligt hier een stukje geschiedenis van het buurtschap, daarom willen we de boom opnieuw planten.’ Dat het opnieuw een treurwilg is laat zich raden.

Westelbeers. In 1334 waren de gronden nog een gift van Hertog Jan III aan de bewoners. In 1803 scheidde het zich af van Hilvarenbeek en kwam het samen met Oost- en Middelbeers. Het is het buurtschap van de Smoldersen en de Pasmannen. De Kolstersen waren passanten uit Middelbeers maar ze lieten er hunsporen na. Of ze wilden of niet.

 
<B>Uit het bidprentje van Frans Kolsters<B>

Bid voor de ziel van zaliger

Franciscus Joannes Kolsters

Geboren te Middelbeers den 8 september 1883

En aldaar overleden den 21 december 1911.

<I>Geliefde ouders, broeders en zusters, troost elkander en bidt voor mij! Onze vader die in de hemelen zijt… vergeef ons onze schulden zoals ook wij vergeven aan onze schuldenaren.<I>

fotos:

-Jan Kolsters is met zijn 93 jaar van de generatie direct ná het stropersdrama.

-Toon Smolders is de zoon van Harrie en de kleinzoon van de bewuste Toon Smolders. Zijn eigen zoon heet opnieuw Harrie.

-Geert Pasmans wil het verhaal levend houden