Wat blijft er over bij afbrokkelend geloof?
‘Als we ons afscheid in een café moeten vieren zijn we niet goed bezig’
December 2013
Kerken sluiten, parochies fuseren en zelfs de meest sprekende kerstliederen zoals <I>Stille ancht<I> gaanind e ban. De laatste Katholieke gelovigen vragen zich wanhopig af hoe het verder moet. Oude van dagen willen weten of ze nog begraven kunnen worden in de parochie waar ze zich thuis voelen en die ze altijd met geld en andere bijdragen ondersteund hebben. Ze vragen zich ook af waar ze de huidige ontwikkeling aan verdiend hebben. Is de golf van kerksluitingen en parochiefusies een te vrije interpretatie van de Nederlandse Bisschoppen? Of is het wellicht nog een uitloper van De Duitse Bisschop Josef Ratzinger die als paus Benedictus de focus voor het ware geloof terug wilde brengen naar de regels die de kerk zelf ooit bedacht heeft?
Komt de zienswijze van de nieuwe Paus Franciscus nog op tijd om het tij te keren?
In een tijd van geloofsafkalving en kerksluiting een rondje langs een aantal Kempische parochies.
Hoogeloon weet wat men niet wil
Als het aan de parochianen van Pancratius in Hoogeloon ligt is de parochiele fusie tussen vijf parochies in de gemeente Bladel nog geen gelopen koers. De gelovigen hebben de mouwen opgerold en willen maar wat graag de discussie aan met de stuurgroep, die de fusie er voorbereid. Vijf parochies moeten hier samengaan en er blijft uiteindelijk slechts één hoofdkerk open: die van Bladel.
‘In Hoogeloon hebben we altijd een welgevulde kas gehad, daarom begrijpen we maar al te goed dat anderen ons erbij willen hebben,’ zegt Hendrik Beerens. Hij stak met eerder al met enkele dorpsgenoten de koppen bij elkaar om een vuist tegen de fusie te maken. Op zijn weg komt hij in ieder geval pastoor Jozef tegen, die niet verder komt dan te betuigen dat het alleen om de lithurgie en de leer van Jezus Christus gaat en nergens anders om.
Maar wat of wie is de kerk vraagt men zich in Hoogeloon af. Het gebouw dat we kerk noemen, de heren die vanuit Rome en Den Bosch besturen of de gelovigen die in de kerkbanken zitten?
Van wie de goederen zijn is inmiddels wel duidelijk, zegt Dirk Bullens, secretaris van de pastorale eenheid waar Hoogeloon onder gaat vallen. ‘Alles in de kerken, zoals ook in Hoogeloon, is al geruimte tijd eigendom van het bisdom. Ze moeten in Hoogeloon niet de pretentie hebben dat dit anders ligt.’
Bullens scherpt met zijn woorden de discussie eerder aan dan dat hij er de partijen dichter mee bij elkaar brengt.
‘Beperk de fusie desnoods tot een parochiele eenheid maar laat ons onze kerk behouden,’ pleitte Beerens nog. Het is tegen beter weten in want hij ziet ook dat het tij niet te keren is. Maar wie Hendrik Beerens en samen met hem nog meer Hoogeloners kent, weet dat ze hun hoofd niet zonder meer op het hakblok leggen.
Reacties van senioren die echt vanuit <I>hun<I> kerk begraven willen worden, tonen aan hoe gevoelig het ligt. Ook in Hoogeloon.
Het jongerenkoor Tolat zong er maar liefst 45 jaar liederen in de kerk. Ze kregen van pastoor Jozef te horen dat ze er te veel een verjaardagspartij van maakten. Hij pruimde hun repertoire niet en hun aanwezigheid wordt niet langer op prijs gesteld.
Bij de gratie Gods mag het kerkgebouw van Pancratius in Hoogeloon nog vijf jaar open blijven, op voorwaarde dat er nog een pastoor te vinden is om een dienst te leiden en het kerkbezoek niet terug loopt. Of het de parochianen aanspoort om hun kerkbijdrage aan het bisdom af te blijven dragen is te betwijfelen.
Hendrik Beerens hoopt dat de gedachte van de huidige Paus daarom snel tot in Hoogeloon door dringt: <I>de kerk dat zijn de mensen zelf<I> stelt hij.
Lage Mierde neemt afscheid
In Lage Mierde, het kerkdorp van de Heilige Stepahanus, is het al niet veel beter gesteld. Ook hier gaat de kerk vanaf 1 januari op de knip. De alom gerespecteerde Pastoor wim Wouters levert ook de sleutels van de pastorie in als zijn parochie ophoudt te bestaan.
‘Het laat me niet onberoerd,’ zegt hij met weemoed in zijn stem.
‘In de zeventiende eeuw werd ons de kerk afgepakt door de gereformeerden. Nu gebeurt het van binnen uit. Je kunt je afvragen wat erger is.’
Naar bisschop en kerk hield Wouters zich aan de kerkelijke boodschap, maar als pater met een missieverleden voelde hij ook een stuk onafhankelijkheid waar hij dankbaar gebruik van maakte. ‘Ik vind het belangrijk om naar de mensen te luisteren. Als de familie op een begrafenis het favoriete muziekstuk van een overledene wil horen, wie ben ik dan om dat te verbieden. Als we een situatie krijgen dat we straks in een café afscheid moeten nemen: dat moeten we toch niet willen.’
In Reusel, het nieuwe centrum voor de groot-Reuselse parochie, weten ze al hoe dat voelt. In de zaal van gemeenschapshuis De kei worden met regelmaat afscheidsvieringen gehouden omdat de nabestaanden niet met pastoor van Roosmalen tot afspraken kunnen komen om dit in de kerk te doen.
Namen
Intussen buigen de Bischoppen zich over de benamingenvan de nieuwe parochies. De parochianen mogen voorstellen doen.maar waar de parochie wikt, de leidsman in Den Bosch beschikt.
In de grootparochie Bladel gaat het tussen Petrus en Paulus, Isidorus of Franciscus.
In Groot Reusel maken Christofoor, Bernardus en Odrada nog een kans om hun naam aan de goegemeente gekoppeld te zien.
Bisschop Hurkmans is intussen aan een charme offensief begonnen. Met een bezoek aan de Kempische parochies hoopt hij een beter zicht te krijgen op wat er leeft, ook hoopt hij met de nodige uitleg meer mensen achter de nieuwe plannen te krijgen. De aandacht en betrokkenheid wordt zeker gewaardeerd. Of de boodschap er ook beter door ontvangen wordt is de vraag.
Voor kerkdorp Hulsel moet Hurkmans nog de knoop doorhakken of het gebouw vanuit een kapelfunctie open kan blijven. Een aantal gelovigen heeft dit idee gelanceerd, Hurkmans denkt nog na over zijn standpunt hiervoor.
‘De Bisschoppen gaan begin volgend jaar op werkbezoek bij de Paus,’zegt scheidend pastoor Wouters van de Mierden. ‘Ik ben erg benieuwd hoe Paus Franciscus reageert. In feite zijn de huidige keuzes erg geent op interpretatie en dat is altijd wankel.’
De gelovigen in de gemeentes Bladel en Reusel hopen dat het bezoek aan Rome een meer gematigde wind oplevert. Maar intussen wordt het ook dit jaar weer kerstmis.
Stille nacht
Met het bericht dat zelfs liedjes zoals <I>Stille nacht<I> niet meer gepast zou zijn in de kerk, dient het instituut <I>kerk<I> zichzelf een volgende dolksteek toe. Zelfs de diepste gelovige zal zich nu achter de oren krabben. Wat kun je doen om de laatste volgelingen nog meer van je te vervreemden?
In de nieuwe Veldhovense parochie Christus Koning gaan parochianen zelf de gang naar Rome maken om de sluiting van drie van de zes kerken aan te vechten.
Of het tij daar nog te keren is, is de vraag.
Het onderliggende probleem dat het bisdom aanvoert, dat de kerken op den duur een onbetaalbare last zijn, verandert niet met het langer open houden van de gebouwen.
De vervreemding zit niet alleen in de sluiting van de kerkgebouwen maar ook in de opstelling naar de gelovigen toe. Strengere regels om de lithurgie te volgen, zoals pastoor Jozef in Hoogeloon uitspreekt en ook de Reuselse pastoor van Roosmalen nastreeft. Het zorgt er in ieder geval voor dat zelfs de meest getrouwen zich niet meer herkennen in het instituut dat hen ooit doopte en van waaruit ze deze wereld hadden willen verlaten.
<I>Stille nacht wordt nog stiller dan het ooit was en de herdertjes die bij nachte lagen, waken niet langer over de kudde.<I>
Foto: Pastoor Wouters die uit lage Mierde vertrekt ziet met lede ogen kerk en parochie afglijden.