BOEREN MET ALTERNATIEVEN
De Speelboerderij
De boeren in Nederland maken van tijd tot tijd een periode door waarin ze zich aan moeten passen. Consumenten zijn op hun hoede en voor de boeren is dit niet anders. Voor de agrarische sector is dit niets nieuws: Brabantse boeren hebben in het verleden ook al bewezen zich als geen ander aan te kunnen passen aan veranderende situaties. In een periode waarin de overheid beperkingen oplegt aan de ondernemers, de ruimte schaars is en de markt kwetsbaar, passen boeren zich opnieuw aan en gaan ze op zoek naar alternatieven.
Soms zijn alternatieven als een neventak op een bedrijf aanwezig maar soms is het de hoofdmoot en is het als een alternatief te zien in de gehele sector.
Harrie Wenting ging op bezoek bij Frans en Marlène Meyer aan de Bredasebaan in Bladel, waar een speels alternatief hand in hand gaat met het boeren, op de grens met de natuur.
Speelboerderij ‘De Hooiberg’ nieuw initiatief in boerenland.
‘Ondernemend’ dat is het etiket dat je de Meyers zo op kunt plakken. In de beginjaren twintig van deze eeuw kwam grootvader Meyer vanuit Gelderland naar Brabant op zoek naar ruimte en een nieuwe uitdaging. Wat hij vond waren de onontgonnen heidegebieden van de Pals nabij Bladel met daarop een boerderij die de invloeden van de Postelse Witheren nog met zich meedroeg. Door de invasie van ‘Geldersen’ ontstond ten zuiden van Bladel een concentratie van migranten die in de volksmond al snel ‘ de Gelderse Hoef’ opleverde.
In de volgende generatie bouwde Gerrit Meyer het boerenbedrijf aan de Bredasebaan verder uit. Melkvee en varkens vormden tezamen het gemengde bedrijf waar het hele gezin bij betrokken was. De dertien (!) kinderen van Gerrit en Greet Meyer v Gisbergen (geboren in Hilvarenbeek) groeiden van jongs af aan op met respect voor natuur en omgeving. Op de boerderij werd er als vanzelfsprekend mee aangepakt en als er uitgebreid moest worden werd steeds bekeken hoe de natuur optimaal gespaard kon blijven.
Ondernemend van nature
Een aantal kinderen bleken het ondernemende bloed van grootvader duidelijk in zich te hebben. Zo werd een dochter molenaar en bouwde een zoon aan een ‘kaasbedrijf’ in het verre Nieuw Zeeland. De broers Ruud, Gerard en Frans bleven samen met vader Gerrit in een maatschap in Bladel om verder aan de weg te timmeren. Naast de koeien en de varkensstal ontstond een kaasboerderij die later uitgebreid werd met een broodboerderij waar op authentieke wijze nog het brood gebakken kan worden. Behalve de verkoop van kaas aan huis is De Hooiberg dagelijks in trek bij rondleidingen en excursies en er zijn zelfs speciale arrangementen voor groepen.
Het was de landbouworganisaties inmiddels niet ontgaan dat er aan de Bredasebaan in Bladel iets unieks ontstond. Met als uitgangspunt het intact laten van de natuurlijke omgeving werd er gebouwd aan een bedrijf dat past in het hedendaagse denken van de boeren: de eenheid van de boer als agrarisch ondernemer midden in de natuur en met een duidelijke relatie naar publiek en toerisme.
Bij de landbouworganisatie ZLTO waren de ontwikkelingen in Bladel niet onopgemerkt gebleven. Vooral de relatie tussen ondernemen en natuur werd door de familie zo natuurlijk uitgedragen dat De Hooiberg aangeduid werd als een ‘voorbeeld bedrijf’. Het Brabants Landschap gaf ondersteuning bij het schrijven van een natuurplan en er kwam een educatieve ruimte waar andere agrariërs kennis kunnen maken met het nieuwe denken.
Rust, ruimte en natuur.
“Het gaat er om om reëel bezig te zijn, met beide benen op de grond. Het imago van de boer is veel belangrijker dan velen denken en te veel boeren denken alleen op de korte en middellange termijn”. Frans Meyer maakt er geen geheim van dat het er bij hem vooral om gaat dat ook op langere termijn een gezond en leefbaar milieu blijft waar boerenbedrijven een meerwaarde kunnen blijven bieden.
Zaterdag 3 oktober 1999 zal steeds een belangrijke datum zijn voor Frans Meyer en Marlène van Limpt. Voor de twee jonge Bladelse ondernemers zal 3 oktober de scheidslijn blijven tussen hoe het vroeger was en zoals het er daarna aan toe gaat. Met de opening van ‘Speelboerderij De Hooiberg’ hebben de Meyers er een nieuwe tak bij, een tak die een serieus alternatief is op hun bestaande boerderij.
“Het begon allemaal bij een bezoek dat wij zelf met onze kinderen brachten aan een speelboerderij in België,” zo vertelt Marlène. “Bij onze zuiderburen is de naschoolse opvang erg goed geregeld en de overdekte speel-mogelijkheden zijn er ruim voorhanden. ‘Zou dit iets voor ons zijn’ zo vroegen Frans en Marlène zich af. Tussen het eerste idee en de opening van de nieuwe speelboerderij bleek uiteindelijk twee jaar te zitten. “Een relatief korte periode als je kijkt wat er allemaal moet gebeuren in die tijd,” zo weet Frans Meyer achteraf.
Bestemmingsplan bood ruimte.
De slechte prijzen en alle andere problemen in de varkenshouderij hadden Frans Meyer al veel eerder tot nadenken gezet. Met zijn HBO diploma op zak had de jonge boer oog voor ontwikkelingen die over de grenzen van zijn eigen bedrijf kwamen. Zijn vrouw Marlène had als docente Engels en Economie aan een scholengemeenschap heel andere beweegredenen om aan nieuwe ontwikkelingen te denken. “Ik wou niet tot mijn 65-ste in het onderwijs blijven en was ook toe aan een nieuwe uitdaging,” zo vat ze het samen.
Toen het idee van de speelboerderij meer en meer vorm begon te krijgen lag de eerste stap bij gemeentelijke en provinciale overheid. “Ook bij de banken natuurlijk, maar die kenden dergelijke initiatieven nog niet of tekort om er een standpunt over in te nemen, zegt Frans.
Het bestaande bestemmingsplan bood ruimte doordat het bedrijf in de toeristisch-recreatieve zone viel. Zo naderde het moment dat de varkensstapel verkocht werd en het stil werd op de boerderij
‘Met de leegte om je heen is het goed nadenken’
Veel mensen hebben geen idee wat voor impact het heeft voor een boer als hij zijn vee opruimt, zo ervoeren de Meyers. “Het lijkt wel een nieuw leven in plaats van een nieuw tak op het bedrijf,” zo geeft Marlène het gevoel weer.
Lang duurde de stilte op de Hooiberg niet want toen de stallen leeg kwamen brak er een tijd aan van schoonmaken, breken en bouwen.
Het schoonmaken en gedeeltelijk dempen van de mestputten bleek een heel karwei te zijn. Als de grote ruimte later opnieuw ingericht wordt doet nog slechts weinig denken aan de functie die de ruimte eerder had. Komend van een aangelegd parkeerterrein lopen de bezoekers over een speels paadje langs een weitje met kleine dieren. De nieuwe entree is uitnodigend en komt uit in het middenstuk van de grote speelruimte. In dat middenstuk is er plaats voor zo’ n 300 ouders of andere bezoekers die hun kroost willen volgen, terwijl de jeugd naar leeftijd in het avonturenpark kan spelen of zich naar de meer rustige knutselhoek kan begeven. Buiten is er nog de skelter en tractorbaan terwijl binnenkort nog de ‘ukkie-pukkie baan daar tussenin komt: voor die peuters die nog niet de trappers rond kunnen krijgen.
De speelboerderij biedt ruimte aan zo’ n 200 kinderen in een leeftijd van 2-12 jaar.
Vooraf aan de inrichting hadden we voor onszelf een aantal eisen geformuleerd, zo vertelt Marlène. Alle speeltoestellen moeten aan alle veiligheidseisen voldoen en de speeltoestellen moeten een bijdrage leveren aan de motorische ontwikkeling van het kind. Computers vindt je niet op de speelboerderij maar ruimte om ouderwets te ravotten des te meer.
Het grote speeltoestel, waarvan de glijbaan uitkomt in de ballenbak, heeft tal van gangetjes, opstapjes en uitdagende hoekjes. Kruipbuizen, hangbruggen en klimnetten staan op voorhand garant voor het nodige vertier. “We hebben er met de inrichting echter ook rekening mee gehouden dat de kinderen na enkele uren ravotten moe worden en daarom is er een rustig knutselhoekje ingericht. Voor de kinderen die hun verjaardagspartijtje vieren is er een heuse schatkamer, waar de jarige iets uit kan zoeken.
De keuze van de speeltoestellen kwam uiteindelijk tot stand in samenwerking met de stichting ‘weer en kind’. “Veel kinderen hebben tegenwoordig een gebrek aan speelmogelijkheden, zo moeten we helaas vaststellen,” zegt Marlène. “In onze nieuwe speeltuin gaan kinderplezier en motorische ontwikkeling hand in hand.”
Legio mogelijkheden
Naast het gewone spelen voor kinderen zal de Hooiberg straks een compleet arrangement kunnen bieden. De kaas en broodboerderij zullen hierbij onderdelen zijn en ook de educatieruimte kan een rol vervullen in dat geheel. De mix van educatie en ontspanning zal als het aan de familie Meyer ligt ook aangeboden worden aan scholen en groepen en zelfs de naschoolse opvang op de boerderij wordt niet uitgesloten.
Een ding is duidelijk op de Hooiberg: als kind hoef je je niet te vervelen. De drie kinderen van Frans en Marlène deden dat al niet maar met de opening van de speelboerderij heeft Bladel er een alternatief van formaat bijgekregen. Voor Frans en Marlène wordt met de opening van hun speelland een periode van 10 jaar bouwen afgesloten. Eerst waren het de uitbreidingen in het agrarisch bedrijf en nu hun speelpaleisje. Voorlopig is het welletjes en wordt het genieten voor hen. De bezoekers kunnen Frans in allerlei hoedanigheden tegenkomen. Veelzijdig als hij is kan dit zijn als kelner of als kok, maar ook voor het vertellen over het boerenleven blijf je bij Frans aan het goede adres. Met een nooit aflatende hunkering naar de nostalgie van het Brabantse boerenleven zal bij Frans Meyer altijd het boerenhart blijven kloppen en hij heeft er geen enkele moeite om dit op anderen over te brengen.
Marlène heeft vooral het educatieve aspect voor ogen. Als lerares blijft ze bezig met alles wat kinderen te leren is en zij beseft net als elke andere boerin dat de beeldvorming het meest bepalend is bij de jeugd. Door op een natuurlijke manier de jeugd in contact te brengen met alles wat groeit en bloeit op de boerderij lijk speelboerderij op voorhand zelfs een meerwaarde te hebben als speelboerderij. Het is een uitgangspunt waar Frans en Marlène voor gingen.
De openingstijden van ‘De Hooiberg’ vindtu elders in de advertentie in dit blad.
HW 1999/2000